کرفس گیاهی است علفی، با ساقه‌ای بلند به ارتفاع ۲۰ تا ۶۰ سانتی‌متر. قسمت‌های مختلف به‌ویژه ریشه و برگ آن مورد استفاده است. در بسیاری از مناطق ایران (از جمله سیستان، خوی و بندرعباس) می‌روید.
قبل از هر چیز باید گفت که درباره خواص اعجاب‌انگیز کرفس و تأثیر آن در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها در احادیث و روایات، مطالب زیادی نقل شده است.
کرفس در روایات
پیامبر اکرم (ص) آن را سبزی پیامبران دانسته و توصیه کرده‌اند: بر شما باد به خوردن کرفس؛ چرا که خوراک الیاس، یَسَع و یوشع‌بن‌نون بوده است.[۱]
و در حدیث دیگری به امام حسین(ع) فرمودند: یا بُنَیَّ، کُلِ الکَرَفسَ؛ فَإِنَّها بَقلَهُ الأَنبِیاءِ مَغفولٌ عَنها، و هُوَ طَعامُ الخَضِرِ وَالیاسَ، وَ الکَرَفسُ یَفتَحُ السُّدَدَ، و یُذَکَّی القَلبَ، ویَرِثُ الحِفظَ، ویَطرُدُ الجُنونَ وُالجُذامَ وَالبَرَصَ وَالجُبنَ. پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) خطاب به امام حسین (علیه‌السلام): فرزندم، کرفس بخور؛ چرا که سبزی پیامبران است، که فراموش شده است و خوراک خضر و الیاس (علیه‌السلام) است. کرفس، انسدادها را می‌گشاید، دل را طراوت می‌دهد، حافظه را قوی و دیوانگی، جذام، پیسی و ترس را دور می‌کند.[۲]
خواص کرفس
مطابق یافته‌های پزشکی، یکی از مواد غذایی مفید برای رفع التهابات مفاصل، کرفس است. کارشناسان تغذیه معتقدند که آب این گیاه ضمن آنکه کاهنده التهاب مفاصل و انقباض عضلانی ماهیچه است، برای آسم و آرتروز هم مفید می‌باشد و سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و تورم‌های مفصلی را خفیف می‌کند.
آن‌ها کرفس را گیاهی مقوی و اشتهاآور می‌دانند که با آهک بسیاری که دارد، در تحلیل رسوبات بدن مؤثر است و در معالجه رماتیسم بسیار سودمند می‌باشد. ازاین‌رو امام رضا(ع) هم در توصیه‌ای پزشکی استفاده از این گیاه را مفید دانسته و درباره اهمیت آن به نادر خادم فرموده‌اند: شما آن را دوست ندارید و نیست چهارپایی مگر آنکه کرفس را دوست دارد، یعنی حتی حیوانات آن را دوست دارند و همانطور که آوردیم به نقل از پیامبر اکرم(ص) هم آمده است که امام حسین(ع) را به خوردن کرفس بسیار سفارش نموده‌اند.[۳]
عصاره ساقه و برگ کرفس، یک مکمل غذایی خوب برای کمک به زدودن سموم از بدن و همچنین کاهش وزن است. این عصاره، به ویژه برای افرادی خوب است که بدن آن‌ها تمایل بالایی برای به حفظ آب در بافت‌ها دارد.
کارشناسان، کرفس را حاوی ویتامین ث زیادی می‌دانند که مکمل خوبی برای زیبایی پوست و مو می‌باشد و معتقدند که آب کرفس به صورت غِرغِره برای رفع گلودرد و جلوگیری از سرماخوردگی مفید است و خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی دارد. همچنین آب کرفس برای رژیم‌های غذایی کاهش وزن مفید است. شاید روی همین اصل باشد که در بخش تدابیر امام رضا(علیه‌السلام) برای ماه‌ها و فصل‌ها در رساله ذهبیه، استفاده از این گیاه پرخاصیت در ماه شباط یا همان بهمن ماه توصیه شده و در برخی ماه‌ها مثل کانون اول یا آذر ماه نهی شده است.[۴]
همچنین مطابق سفارشات امام رضا(ع) برای دی ماه هم باید از خوردن برخی از سبزی‌ها (بقول) مانند: کرفس، نعناع و تره تیزک (شاهی) هم پرهیز کنیم.[۵]
عصاره کرفس به عنوان ملین برای اینکه به روده‌های خسته و پیر کمک شود، توصیه می‌شود که هر روز یک لیوان عصاره کرفس مصرف شود. از این طریق روده به روش طبیعی تخلیه می‌شود (برگ‌ها را همیشه مصرف کنید)
کرفس مواد مضر را دفع و کلیه و مثانه را تمیز می‌کند. از تولید سنگ کلیه و سنگ مثانه جلوگیری کرده و ملین است.
برخی دانشمندان بر این عقیده‌اند که کرفس بهترین ماده غذایی است برای عفونت مجاری ادرار و اسید اوریک بالا از طریق تمیزکردن کلیه و مجاری ادرار. ترپین ماده معطر کرفس که مانع ماندن سنگ کلیه در مجاری ادرار و یا آلودگی میکروبی و درد می‌شود . علاوه بر آن پتاسیم در غده و تنه آن جریان ادرار را تحریک و کلیه و مثانه را تمیز می‌کند. بیش ازهمه برای بیماران نقرسی مفید است؛ زیرا در خون این افراد اسید اوریک با غلظت بالا غالباً دیده می‌شود.
روغن اتری که در کرفس وجود دارد باعث گشادشدن مجاری کلیه می شود به‌طوری‌که اسید اوریک بهتر دفع می‌گردد. آلودگی میکربی ضعیف در روده نیز در اثر ترپین از بین می رود. کرفس باعث تحریک شدیدتر روده شده و سایر ناراحتی هایی از این قبیل در اثر خوردن کرفس بهبود می‌یابند.
کرفس بوی بد دهان را از بین می‌برد و تجربه نشان داده است که یک وعده غذای کرفس‌دار باعث ازبین‌رفتن بوی بد دهان می‌شود.
دیگر خواص کرفس
- تقویت‌کننده معده
- تقویت‌کننده اعصاب
- آب کرفس خام درمان خوبی برای گرفتگی صدا است
- خوردن کرفس حافظه را زیاد و قلب را پاک می‌کند
- کرفس به علت دارابودن فسفر زیاد، در ازدیاد هوش مؤثر است
- کرفس در افزایش شیر مادر مؤثر است