درمان بی‌خوابی
برای بی‌خوابی ناشی از شدت سردی:
- جوشانده شنبلیله
- عرق شنبلیله با عسل
برای بی‌خوابی ناشی از ضعف بدن:
- جوشانده یا عرق شنبلیله
- برس موی سر به‌سمت پشت سر (شبی ۱۰-۱۵ دقیقه)
راهکارهایی برای داشتن خوابی راحت
مصرف برخی دم‌نوش‌ها مثل گل گاوزبان، جوشانده عناب و سنبل الطیب آرام‌بخش بوده و برای داشتن خواب آسوده توصیه می‌شوند.
همچنین مصرف عرق بیدمشک، دمنوش به‌لیمو نیز مؤثر است.
اصلاح برنامه غذایی و نخوردن غذاهای نفاخ در شب راهی برای رفع اختلالات خواب است.
مصرف سبزیجاتی مثل کاهو یا خوراکی‌هایی که رطوبت زیادی دارند مثل جو و بادام خام قبل از خواب توصیه می‌شوند.
پرهیز از چای و قهوه، شکلات تلخ، ادویه‌جات، به‌ویژه تندمزه‌ها، پیاز خام، سیر
ماساژ درمانی، رعایت درجه دما و نور اتاق که خیلی سرد یا گرم نباشد یا روشن نباشد و حمام کردن برای رفع اختلالات خواب توصیه می‌شوند.
مصرف شام کامل و مقوی و مفصل (سرخ‌کردنی و دیرهضم نباشد)
دم‌کرده بادرنجبویه و بابونه نیز توصیه شده است، این گیاهان حتی برای کودکان مفید و بی‌ضرر است.
از مصرف ترشی قبل از خواب پرهیز شود و در مقابل ترکیب روغن زیتون، عسل و سرکه مصرف شود.
همچنین بهتر است فرد بی‌خواب در مکانی تاریک و کم‌نور بخوابد و کمی گلاب در آن محل پاشیده شود.
مصرف غذاهایی مثل آش جو، آش کدو، کاهو و هویج مناسب است.
دمنوش خرفه نیز از بی‌خوابی جلوگیری می‌کند. این گیاه همانند یک آرام‌بخش عمل می‌کند.
روغن‌های کدو، خیار و کاهو به صورت ماساژ سر توصیه می‌شود.[۱]
عوامل بی‌خوابی
۱ـ تغییر محل زندگی (برای منزل، یا برای کار)، ۲ـ تغییر در شرائط شغلی، ۳ـ اضطراب مزمن، ۴ـ امتحانات آخر تِرم، ۵ـ استرس، ۶ـ افسردگی (نقش بسزائی در بیدارخوابی دارد)، ۷ـ مصرف سیگار، ۸ـ مصرف موادّ مخدّر، ۹ـ محیط نامناسب در هنگام خواب (شلوغی محلّ)، ۱۰ـ دمای داغ یا سرد محیط خواب، ۱۱ـ استفاده از کمپیوتر، تلویزیون و …، ۱۲ـ مالباختگی، شکست مکرّر (استرس آورده)، ۱۳ـ دیابت، ۱۴ـ فشارخون، ۱۵ـ سکته‌های قلبی و عروقی، مغزی ناقص، ۱۶ـ کابوس شبانه (علاوه بر دارودرمانی از روان درمانی نیز استفاده می‌شود)، ۱۷ـ وحشت (هیستری) [علاوه بر دارو درمانی از روان درمانی نیز استفاده می‌شود]، ۱۸ـ تُرشایِ شدید و ریفلاکس شدید، ۱۹ـ مصرف کافئن زیاد و نوشابه‌ها (مخصوصا عصر و شب)، ۲۰ـ پُرکاری تیروئید، بیماری‌های آسم، برونشیت، ۲۱ـ بیماری‌های کلیوی، ۲۲ـ آلزایمر، ۲۳ـ سردردهای میگرنی، عصبی و کِلاستِر، ۲۴ـ تغییرات هورمونی در زمان قاعدگی‌و زمان یائسگی، ۲۵ـ داروهای ضدّ بیماری‌های قلبی، ضدّ آسم، ۲۶ـ داروهای لاغری (که کافئین زیاد دارد)، ۲۷ـ الکلیسم (شراب‌خواری)، ۲۸ـ کمبود دریافت اکسیژن بخاطر انسداد مسیرهای هوائی، ۲۹ـ در دوران انتهاء بارداری (در دوران بارداری و شیردهی دارو تجویز نمی‌شود)، ۳۰ـ ترس از بی‌خوابی، ۳۱ـ فعّالیّت‌های ورزشی‌شبانه، ۳۲ـ طولانی‌مدّت در محلّ خواب بودن و خواب نرفتن.
بی‌خوابی مزمن، بیماری‌های گوناگون می‌آورد:
۱ـ سکتۀ قلبی، ۲ـ فشارخون، ۳ـ دیابت (در آیندۀ نزدیک یا دور باعث بی‌خوابی می‌شود و همچنین عوارض سوء دیگری می‌آورد)، ۴ـ کاهش توجّه، ۵ـ کاهش تمرکز، ۶ـ اختلال در حافظه کوتاه مدّت، ۷ـ اضطراب، ۸ـ افسردگی، ۹ـ اختلال در سیستم ایمنی بدن، ۱۰ـ زود قبول کردن شکست، ۱۱ـ ناهنجاری‌های رفتاری، ۱۲ـ آسیب به خود و دیگران زدن، ۱۳ـ برهم خوردن زندگی خوب، ۱۴ـ از کوره در رفتن، ۱۵ـ بی‌حوصلگی، ۱۶ـ نداشتن ارتباط صحیح با دیگران، ۱۷ـ داد و بی‌داد در بیداری و خواب، ۱۸ـ عدم رعایت الگوی بهداشت خواب (مثلاً هر وقت خوابتان آمد، همان وقت بخوابید).
توجه: درمان اختصاصی بی‌خوابی از داروهای شیمیایی، علاوه بر ضعف حافظه و کاهش هوشیاری، اعتیاد به دارو نیز می‌آورد.
خواب‌آور طبیعی
- دوغ شیرین، ماست شیرین، به همراه نعنا و آویشن
- دمنوش گل ساعتی با عسل
- عطر اُستوخدوس، آرامش‌بخش و خواب‌آور است
- گل بنفشه طبی، ضدّ صرع اطفال و خواب‌آور است
- حمام کردن کودک در جوشاندۀ برگ گیاه حَساس (گیاه قَهر) در درمان کودکان کم‌خواب یا دارای خواب سبک مفید است
- کاهو (بدون سُس) خواب‌آور و آرام‌بخش است
- کدو رفع بی‌خوابی و رفع سردرد و رفع خستگی اعصاب می‌کند
- جوشاندۀ استوخدوس و گل بهار‌نارنج و سنبل الطّیب، خواب‌آور بسیار عالی است و درمان خستگی می‌کند
منع مصرف: سنبل الطیب نبایستی به‌همراه گُل گاوزبان مصرف شود؛ زیرا باعث اُفت فشار خون و سرگیجه و ایجاد مسمومیّت شدید، و به حالت کُما رفتن شخص و گاهی منجرّ به مرگ می‌شود.
منع مصرف: نباید سنبل الطیب با داروهای شیمیایی ضد افسردگی، ضد اضطراب، آرام‌بخش، خواب‌آور، آنتی‌هیستامین مصرف شود؛ زیرا بسیار خطرناک است.
تذکر: زیاده‌روی در مصرف سنبل الطّیب نشود؛ زیرا مسمومیّت، خستگی، احساس سبکی سر، گشادشدن مردمک چشم، مسمومیّت کبدی می‌آورد.
ایجاد خواب طبیعی شبانه: ۱ـ در اوّل مغرب در هر سوراخ بینی یک قطره روغن بادام شیرین بچکانید، ۲ـ قبل از شام خوردن از مخلوط آویشن و نعنا با دوغ شیرین کم‌چرب و ماست شیرین کم‌چرب میل کنید، ۳ـ شب قبل از خواب در هر سوراخ بینی، یک قطره روغن بنفشه طبّی (در پایۀ روغن زیتون) بچکانید.
ضدّ وحشت و کابوس
ضدّ وحشت ( ضدّ هیستری) / ضدّ إختلال هراسی (ضدّ پانیک) / کابوس (خواب وحشتناک):
- چهارده عدد دانۀ سِپَند قورت دهید، سپس ۱۲ ساعت بعد به مقدار یک نخود آنغوزه قورت دهید، درمان ترسوبودن و وحشت می‌کند
- یک استکان دم‌کردۀ گُل ساعتی (منع مصرف در حاملگی و شیردهی) با عسل آویشن
- دم‌کردۀ تمام گیاه بومادران (منع مصرف در حاملگی و شیردهی)
- قبل از خواب وضو گرفته و تسبیحات حضرت زهرا صلوات‌اللّه‌علیها بخوانید
- میوۀ بِه رسیدۀ شیرین معطّر بدون پُرز میل شود
- ذکر (لَا حَوْلَ وَ لَا قُوَّهَ إِلَّا بِاللَّهِ الْعَلِیِّ الْعَظِیم) در شبانه‌روز بگوید، برای رفع همّ و غمّ مفید است
- تمام گیاه گُلپَر ضد هیستری و ضد صرع است
ضدّ سستی و رعشه
ضدّ سستی اعضا / ضدّ رعشه / ضدّ لقوه / ضدّ صرع / ضدّ کابوس / ضدّ سرگیجه / ضدّ مالیخولیا:
افسنطین کبیر (مروه = کشوتای رومی = خَتَرق) را با میوۀ أفتیمون و گُلِ اُستوخدوس دَم کنید و دم‌کردۀ آن را بنوشید.
ضدّ صرع / ضدّ غشی / ضدّ جنون / ضدّ تَوَحّش (ضدّ مانیا = حمله به دیگران و آزار رسانی به دیگران، نظیر سادیسم):
هر روز دو قاشق چای‌خوری دانه‌های بالنگو در یک لیوان آبجوش بجوشانید، هنگامی‌که ولرم شد با عسل آویشن مخلوط کرده، میل نمائید.
ضدّ جنون: روزی ۱ ق.چ پودر برگ سَنا، به همراه ماست یا دوغ شیرین مصرف کنید.
ضدّ وسواس، ضدّ مالیخولیا، ضدّ دیوانگی: هر روز نصف قاشق چای‌خوری نارمشک مخلوط با عسل گردد و میل شود.[۲]